br>


alikaya


   
  ÇILDIRLI VE ARDAHANLILARIN SİTESİ
  ÇILDIR DA EVLİLİK
 
ÇILDIR DA EVLİLİK DÜĞÜN GELENEĞİ
Düğün geleneği denilince, aklımıza ilk gelen kutsal olarak kabul ettiğimiz evlilik müessesi gelir.
EVLİLİĞİN GERCEKLEŞMESİ İÇİN GEÇEN DEVRELER
1.Kız beğenme.
2 .Kız isteme, şirinlik.elcilik(Nişan).
3.Nişanlılık.
5.Kesim kesme(Düğün tarihi, düğün hazırlıkları.)
6.Düğün.
KIZ BEĞENME
Kız isteme serüveni; Kızın evlenecek erlerle tanışması ile başlar. Tanışmanın ilk safhası düğünlerde, su yolunda,yaylada, sağda solda Görmekle başlar. Erkek kızın dikkatini çeke bilmek için bir sürü korlar yaparlar, hiç bir fırsatı kaçırmazlardı. Kızın dikkati çekildikten sonra, eğer olumlu sinyaller alınırsa ataklar başlar. Aracı bayanlar aracılım ile kızın Ailesine yanı kızın en yakınına aktarılır. Bu olay kızın annesine, babasına ulaştırılır. Aile için de beyin fırtınalar oluşur. Bu değerlendirme dikkat et- tikleri hususlar. Bu halk deyimi kız almada ki kıstaslardan biri. " KENARINA BAK BEZİNİ AL, ANASINA BAK KIZINI AL" A-Damat adayının dürüstlüğü. B-Çalışkanlığı, C-Alışkanlıkları.v.e. araştırmalar yapılır. Tabiî ki,aracılar dur durak vermeden git gel yapmaktan usanmazlar. Bu arada kızla oğlan konuşma olanakları bulurlar. Eğer kabulse aile içinde ki görüşmelerin sonunu bekler.Her ne olursa olsun nihaiyi kararı kız ver Aile meclise inin kararı sonuçlandıktan sonra, evleneçek kıza danışılır. Kızın kararı asildir, ayır derse aracılara bildirir iş biter.Eğer evet derse,yinede aracı işbaşında,aracı oğlan tarafına haber verir kabul ettiler,kızı veriyorlar dır.Ve hediye verirler.Buna müjde denilir.,Artık elcilikte, KIZ İSTEME-ELCİLİK-ŞİRİNLİK(NIŞAN) Bir heycan, bir telaştı başlar oğlan evinde.Çünkü: Elçiliğe gidilecekti.Yak- ın akrabalar ve iki tarafında çok sevdiği insanlarla kız evine gitmek için toplan ır.Özellikle, akşam üstü gidilir.Kız evide misafir gelecek diye hazırlıklar yapılırdı. Daha tertiple düzene karşılamak için gelin adayı daha heyecanlı. Artık misafirler yolda,misafir sahibi tetikte kız evine gelindikten sonra hoş beş yapılır.Sağdan soldan sohbetlerle çaylar,kahveler içilir gece ilerledikten sonra damat adayının babasının heyacanı artar ve dayanamaz konu açılr, Bu kısımda karşılıklı konuşmalar başlar sizlere konuyu daha iyi anlata bilmem için olayı dramatize etmeğe çalışacağım. Kız ve damat tararlarının kahramanlarını belirlememiz gerekmektedir daha anlaşılır olması için. Damat tarafı: Ahmet dayı-Damadın babası. Hasan amça-Damadın amcası. Ekrem Bey-Damadın dayısı. Kız tarafı: Memat day ıKız babası ALI DAYI: Kızın dayısı Musa.Kişi.:Kızın dedesi Evet artık beklenen zaman geldi,herkes toparlandı düzgün oturup pür dikkat ne konuşulacağını merak etmeye başladılar.(KAPININ ARASIDA DAMADIN EVİDE HAREKETLİ VE HEYACANLI BİR BEKLEYİŞ SÜRER. NE HABER ÇIKAÇAĞINI MERAK EDİYORLAR. -Ahmet Dayı:Mehmet hiç sormuyorsun neye geldiniz.? -Mehmet DAYI:Ahmet efendi o ne demek konağa neye geldiniz diye sorulur mu? Hasan Amca:Ama konağı bu saati kadar oturmaz kı.İşimiz var güçümüz var.Sabah erken kalkacağız. -Alı dayı: Fenamı oldu gelmişten ,geçmişten anlattınız. -Ekrem Bey. Sözü uzatmaya ne haçat var. Komşular hayırlı bir iş için sızı rahatsız ettik. -Musa Kışı:Ne rahatsızlığı a balam. -Ahmet Dayı: Allahın emreyle,peyganberin kavliyle kızınızı oğlumuza istiyoruz. Hafif bir sessizlik sardı,koskocaman aşk anayı.Hemen atak dededen geldi. Musa Dede:Hele sabır edin bizde yakınlarımıza.kıza,kızın kardeşine danak danışsak bize mühlet verin der. Oradakilerin israflarına rağmen ertelenir ve çıkar giderler.Kulakları kız evinden gelecek olumlu haberde. Gelip gitmeden alınganlık yapılmaz. "Kız, kapısı,gala kapısı" "Elciğe zeval olmaz."gibi deyimler yerine oturmuş olur., Bundan sonra tekrar olay aile meclisine taşınır,aile içinde görüşüldükten sonra,gelin adayına son defa kararı sorulur.Kız evet ben evleniyorum dediği an mesele bitmiştir. Tabidirki: Kız tarafı işi rolentiye alır kı,daha "Kız evi,naz evi.". "Ağır ol,batman gelsin."sözü bu tür olaylarda bir davranış biçimidir. kıymete binsin diğe. Bununla ilgili söylenmiş Ataların sözlerde mevcuttur. Belli zaman dan sonra aracı olan .(çöpğatana)haber iletilir.Çöpçatan damat tarafına tez elden haberi ulaştılır.Kızın evlenmesini kabul ettiler diye.Bu haber ulaştıktan sora sanki damat adayının evinde bayram havası hakim olur.Koş- uşturma başlar şirinlik için alış veriş yapılır.Bu hazırlıklar bittikten sonra ren-dovü günü gelmiş olur.Damat tarafından şirinliğe geleçek olanlar,temiz ve yeni giyisilerini giyerler. Tabi ki ilk ziyarette gelenler birde hatrı sayılan saygın şahsiyetler davet edilir. Gel gelim gelin adayının evindeki hazırlıklıklara.En genel temizliği gözden geçirilir, ikram hazırlıkları yapılır alış verişler tamamlanır.misafirler beklenmeye başlanır. Damat adayı tarafı akşama doğru, gelin adayının evine hayırlı iş sonlarndır maya giderler. Gelin adayının tarafı saygı ve hürmetle karşılar misafirleri. Yine olayı dramatize etmede yarar var diye düşünüyorum. Aktörler aynı aktörler. Çay, kahve ve yemek ikramından sonra muhabbet başlar. Ekrem Dayı:Neye sizi irahatsızelledğımızın, sebebinden malumatınız var. Musa Dede :Ay oğul safa geldin hoş geldin. Hasan Dayı :Öle döyül ay lele,Allah var eylesin her vağit yeyif,içtiğimiz öy. Alı Dayı:Haydı danışın a ezız koağlar, görey bu ehemmiyetti zad nedi. Ahmet :Hamınızdan üzgaralığı eylerem.Men oğluma(gedeme)Allahın emri peyganber efendımızin gavlıyla .Mehemet kardaşımın kızını istiyerem. Ortalığı bir sessizlık alır.O arada. Musa Dede:Ay oğul Allahın emri varsa ne diyeh.Allah hayırlı eylesin, Allah bir yas tığda kocasınnar.Hayırlı olsun. Bu defa odada ses şamarsa aldı başını gider. Alı Dayı:Ele şadlığınıza şıddiğ eylemeyin hele noldukun.İş kesime gelsin görey dayanırsınız mi? Aradan bir fısıltı yayıldı otağın ho0ş havasının içine, "Harmana giren porsuğ,dirgene dayanar." Üç,beş kişi bir ağızdan hece doğrudu dediler. KESİM:Kız tarafının adet ve ananelere göre talep ettiği Başlık,altın,kemer- yun.V.E.benzeri malzemelerin belirlenmesidir.Tabi kesim konusunda aile içinde önçeden mutabık kalınmıştır.Bu bilgiler yaşta büyük olan insana verilir yaşlı insana saygıda kusur işlenmesin diye sözcü yaşlı dedeler veya bir başkası olur. Söze yine Ekrem Dayı başlar (damat tarafının sözcüsü) Ay imanına gurvan Musa Dede , mende bir oğlunam, eyle elle ki . "Ne köz yansın,nede kavav."(uygun olanı yap.) -Musa Dede:"El geçen dereden sende gecersen ,a bala."Der ve başlar. Kesimde belirlenen değerlerin tamamı alınmaz. Buarada damat tarafında bir kişi söylenenleri not eder. 1-Başlık senbolık miktarda para. 2- Sallama gümüş kemer. 3-Beşi birli. 4-2.Macar büyük altın. 5-8 Tane cumhuriyet altinı. 6-100 kg yıkanmış yün.v.e.eşyalar.. Hatır gönül pazarlıklar başlar bu davranışlar, renk katar oturuma. Fazla bulunan eşyalar en alt sevyeye cekilir.Ve şirinlik faslı başlar. ŞERBET İÇME:Gelinin sözünü aldıktan sonra,şerbet ikram edilir 2.şerbet damat tarafının temsilcisine verilir.Çünkü:Şerbeti sunan insana bahşiş verilir buda eski adettendir.Damat tarafına duyrulur haber getirene bahşiş verilir.Ve gelin görme işlemleri başlar. YENGE:Gelinin düğününe kadar,geline refakatcılık yapan genç akrabadan olan bir gelin. GELİN GÖRME:Şirinlik içildikten sonra geline kırmızı duvakla yengeninrefa katınada damat tarafına hoş geldin der.İlk odaya girince saygı revansı yapar gelin ve yengesi(temannah)ederler.Damat tarafından bir kişi gelinin duvağını açar.Gelinin percemini acan bahşiş verir. Orda bulunan damat tarafı olanlar geline para takarlar buna gelin görme denir.Gelin gittikten sonra şirinlik başlar. ŞİRİNLİK:Gelin nışanlama bittikten sonra.Şeker ve kuru yemişler cinsinden ikramlar yapılır. Bu malzemeleri damat tarafı getirir.Bunlarla birlikte yüzük gibi takılar getirilir. Yüzüğün takılmasyla kuruyemiş ordakılarına ve konu komşuya dağıtılır, Kız almanın ilk basamağı tamamlanır. N I Ş A N L I K NİŞANLILIK:Kız almadan düğüne kadar olan dönem. Bu dönemde belli aralıklarla gelinin ziyaret edilir. GELİN GÖRME:Gelinin evine gidilir,bu gidişler geline değişik giyisiler alınır .Gelinin birinci derecede akrabalarına hediye alınır.Gelini normal zaman-ların dışında .Zorunlu gelin görme dini bayramlar ve nevruz bayramıdır. Gelin görmeye örnek olarak Nevruz Bayramını örnekleyerek açıklayalım. Çünkü:Gelin görmede yapılan işler aynıdır.Bayram çalık denir bayramlıklar. Çok önemli bir enek not düşmek gerekir. Nevruz bayramı Türk Milletinin en eski ve tek bayramıdır. Türk Milleti Atalarından kalan mirasa hep sahip çık-mışlar ve laık olduğu önemi vermişler. Gelin görme için damat evinde sıkı bir alış veriş başlar.Bu alış veriş için alınaçak eşyaların listesi günler önce aile meclisinde hazırlanır, Gelin görmeğe genellikle, bayan ve bay birlikte giderler.10-15gün gelinin evinde misafir kalırlar. Listede gelin ne çeşitli giyişsiler alınır,gelinin ailesinin yakınlarına hediye alınır (Bunlara nemer denilir). Gelini görmeye gidecekler yola çıkmadan önce gelin evine haber verilir gel in tarafına hazırlıklar yaparlar. Gelin görmeye gelenler çok iyi bir şekilde karşı- lanırlar. İzzetin ikramın en mükemmeli yapılır.Yine gelinin yengesi geline refakatcılık yapar gelinle gelenlerin huzuruna çıkarlar gelin görümlüğü verikir. artık ikramları gelın yapar,misafirler uyumadan uyumazlardı. Ertesi gün yine gelin erken uyanır kahvaltı hazırlıkları yapar. Misafirler kalınca su sabun hazır halde onlara hizmet eder kahvaltı verilir . Misafirlerin getirdikleri eşyaları(Hurcunu) açmazlar konu komşudan yakın bayanları davet edilir onların huzurunda açılır.Onlara gelen hediyeler(nemer) verilir tabi kuruyemişlerle birlikte, gülmeler eğlenmelerle toplantı güler yüzle biter. Nemer dağıtılanlar gelenleri davet eder en leziz sunular yaparlar bu olayda memnuniyet çok önemsenmekteler.Gelin görmenin bitimine gelince gelin elemeği göz nuruyla ördüğü yün çorap ve kazakları hediye olarak dam- adın evindeki kişi başına birer tane gönderir. Gelin görme geleneği misafirle- rin gitmesiyle son bulur. Bu gelenek tekrarlanır. DOSTLAR BU GELENEKLER BİR YIĞIN İNSANI İÇİÇE GETİRİR PAYLAŞMA NOKTASINDA MUTLU VE HUZURLU KILMAKTADIR. Düğüne kadar kesimde belirlenen malzemeler hazırlanır.Düğün hazırlığı yapılmaya başlanır.Düğünlerimiz sonbaharda yapılır. BAYRAM ÇALIK Nişanlılık süresinde olan dini bayramlarda gelini görmeye gidilir.Gelin görü-münde geline çeşitli hediyeler alınır.Bunun dışında ev halkına da küçük hediyeler,ceditli mey veler alınır.Gelinin yengesine ve komşularına nemer(hediye)alınır.Ancak komşulara gelen nemere karşılık alınır.Nemer verilen Komşular gelin görmeye gelenleri davet eder. Gelin görmeye elti(gelinin eşinin kardeş lerinin hanımları).Bu kon ağlık on, on beş gün sürer. Gelin görmede olmazsa,olmaz mahalli yemek ketedir. NOYRUZLUK Noyruz atalarımızın Orta Asya dan ,Derbentten,Borçalıdan ve göyceliden buyana şölen ve şenlik yaptığı,tek bayramdır. Noyruz;Yeni gün anlamındadır.Noyruz ilkbaharın gelişini kutlamak için yapılırdı.Uzun kardan kıştan kurtulmanın heyacanıyla kutlanır.Ogün en iyi gibisiler giyilir. Gelinin yanına gidilir.Damatta gider. DÜĞÜN HAZIRLIKLARI Düğün hazırlıkları ilk kesimde tespit edilen eşyalar alınır.Daha sonra düğün gününü belirlemek için, erkek tarafından birkaç kişi kız evine gider. Artık toyu yapalım derler ve kabul edilir.Ama verecekleriniz var denilir. Kesim kesilir. Kesimde gelecek atlı ve komşu sayısına göre yiyecek listesi yapılır.Resmen düğün Hazırlıkları her iki tarafta başlar. ERKEK TARAFINDA YAPILAN HAZIRLIKLAR 1.Gelin tarafına verilecek malzemelerin gönderilmesi. 2.Düğüne davet edilen misafirlerin davetiyesi(Toy kağıdı) 3.Düğünün yapılacak mekanın dayanıp döşenmesi,bunun için konudan komşu dan hatta komşu köyden malzeme toplanır.Düğüne erkek tarafının çevresine göre davetiye yazılır.(Genellikle düğün mekanı 1000-1500 kişi alacak yer olması gerekir Çünkü;Düğün bir hafta sürürdü. 4.Bölgenin en iyi 3-5 ozan davet edilir.Davul zurna kiralanır. 5.Misafirlerin ağırlanması için alış veriş yapılır. 6.Damat sağdıcını belirler köy gençler de hazırlıklar yaparlar. KIZ TARAFINDA YAPILAN HAZIRLIKLAR 1.Artık kız babası evinde misafirdir.Hazırlanan cehizler tamamlanır. 2.Komşular,gelini ve kızın sağdıcını davet ederler. 3.Kız tarafı da yakınlarını düğüne davet ederler. 4.Her iki tarafın köylerinde ki komşularda misafiri en iyi sekil de ağırlamak için ellerinden geleni yapmaya çalışırlar. 5.Ellerinden geldiğince resmi nikah yapılırdı. 6.Son hazırlıklar gözden geçiril Bölgenin en iyi aşçısı (Aşvaz) getirilirdi her iki taraf ta aynı işi yapardı. Düğün günü geldiği gün kız tarafı ve komşular misafirleri beklerler. Erkek tarafı kızı almak için gidecek insanlarla kızı almaya giderler (atlı)gelin tarafı büyük bir törenle karşılarlar misafirler paylaşırlar. Oğlanın yengesinin kapısı basılır Bahşiş alınır. Dayanan döşenen yerde âşıklar söyler divan kurulur. Gecenin bir zamanından sonra gelinin çeyizi liste edilir. Bu liste şahitler huzurunda yapılır. Muhtarda listeyi onaylardı. Cerhiz de genellikte elişi göz nuru olurdu. 1.Kafkas motifi hal ve kilimler. 2.Yatak takımları. 3.Derme kilimler, farmaclar (yataklık) 4.Halı yastıklar. 5.Tüy yastıklar. 6.Türk motifli çarşaflar,yatak örtüleri. 7.Kanepece işi. 8.İnce işlemeler. 9.El örme yün kazaklar, yün çoraplar. 10.Mutfak eşyası. 11.Sandık. 12.Geline ait eşyanın tamamı. 13.Kapalı kutu(gelinin ilerde zor hallerinde hak edişleri)meblağ büyük miktar olur. V.B. eşyalar. BU EVLLİLİK SÖZLEŞMESİ OLARAK KABUL EDİLİRDİR. Karşılıklı imzalanılır taraflara verilir yazıyı yazana da hediye olarak kızın cevizinden bir çift çorap verilir. Çeyiz listesindeki malzemeler ve ismi saklı tutulan yüksek para miktarı yazılır. Bu tutanakların man tığı iler ki yıllarda evlilik kurumunda bir sıkıntı olursa kızı mağdur etmemektir. O belgede yer alan ürünler günün koşulluna göre hes aplanır bayana taktım edilirdi. Bu belgeye benzer bir düzeltme ülke mizde 2006 yılında resmileşti. Atalarımız bu işi çoktan halletmiştir. Sağdıç evinde kızlar eğlenir kına yakılma başlanır. Çeşitli türküler söylenir ”Kınayı getir ana” “Yüksek tepelere ev yapmasınlar” gibi durgusal türkülerle ayrılık mesajlar verilir. Sonunda geleneğin biri de şah kaldırmadır. Şah kaldırma gençlerin çeşitli eğlence ve güreş ler tutulur bunlara kaynata hediyeler verir. Şah yengeye teslim edilir. Şahı getirene yenge bahşiş verir. Artık misafirler komşularca götürülür ellerinden geldiğince ağırlanır. Hatta toy atlısı gibi ağırlandık diye. Bir deyimde vardır.
ŞAH:
Buluna bildiği kadar çeşitli şekerleme ve meyveler sağdıç tarafın dan alınır . Meyveleri şaha özenle dizilir. Bu fasıllardan son toy atlısı misafir yerlerine gider. Bir sürü ikramlardan sonra erkenden gelini almaya toplanır toy atlısı ve komşuluk. Artık cehız yüklenir evde tatlı bir telaş gelinin başı bezenir, bir taraf neşeli diğer taraf hüzünlü. Sıra gelinin belini bağlama kardeşin işi bel bağlama bahşişi verilir. Davul, zurna acıklı parça-lar çalarak anayı ağlatır. Gelin çıkarken kapı basılır, adettendir at,silah istenir bah-şiş olarak.Artık gelin atlanır.Çevrenin en iyi binicileri ve en iyi atları papağa git-mek için hazırlanırlar.Müjde yastığını yengeden alarak damadın evine kim erken ulaşırsa müjde yastığı için bir bahşiş alır,hem de ünlenirdi. Artık gelin damadın evine yönelmşitir. Yolda kıyasıya atların yarışı, gelin arabasının önüne koyun sürüsü sürülür eğer gelin tek elle koçu arabaya alırsa koç gelinin olur, alamazsa Koçun fiyatı kadar çobana bahşiş verilir. DÜĞÜNÜN İKİNCİ AYAĞI Günlerden önce hazırlıklar yapılmış. Attırın toplanacak köyün en geniş yeri döşenir,davul-zurna hazır,yörenin ünlü ozanları davet edilmiş.Komşu hazırlık-larını yapmıştır. Gelin kapıya gelince, kurban kesilir gelinin ayağına tahta kaşık konulur ve kırar. Damat, sağdıçve arkadaşları gelinin içeri gireceği kapının bacasında bek lerler gelin evin eşiğinden içeri girince damat elmayı gelinin kafasına. Meyveyi Çocuklara atar, ondan sonra gençler damadı ve sağdıcı iter kalkar şakalaşırlar. Misafirleri karşılamak için komşu sıraya geçer adata bir birleriyle yarışırlar mı- safir kabul etmek için Misafir olarak kabul ettikleri insanların kırbacını, atkısını, tespihini alırlar. Eğer bu eşyalardan birini vermezlerse misafirliği kabul etmiyor anlamına gelir. Köy gençleri hizmeti üslenir. Atlıyı karşılar ve düğün mekânına alınır. Âşıklar ortada çalıp çağırır. —Gelen misafir Aşk olsun âşık. —Aşkı çemalın olsun der âşık. Yerine oturur hemen çay verilir. Bu tavır sürer gider. Âşıklar da boş durmaz. Met etmeler başlar. Örnekler. Sözlü edebiyat bölü- münde sunulacaktır… Davul zurna gençlerin eğlenmeleri için çalar. Yallılar çekilir, barlar tutulur, tek oyunlar oynanır. Davulcuda şavaş söyler tümen şavaş, gel yavaş yavaş der ismini söyledikleri insanlardan bahşişini alır(sözlü kültür bölümünde anlatılacak) Bu eğlence misafirlerin dağılmasına kadar sürer, gelin görmeyle biter. Misafirperverlikle, komşu ağırlarlar. Akşam yemeği için hazırlıklar yarılır. Havlular, çatal, kaşıkları hazırlar misafirin toy öyünde yemek için hazıklar yapılır. Atışmalar yapılır aşıklar arasında yarenlikler biter.Sıra yığa mata gelir. ÇOK ÖNEM VERİLEN KONU YIĞAMATTA HİÇ BİR KİMSE BİR BİRİNDEN FAZLA SİNİYE ATAMAZ ATILIRSA HAKARET SAYILIR. ÇÜNKÜ; HİÇ BİR ŞAHIS BİRİLERİNİN ÜZERİNE ÇIKAMAZ.BU ONURLU OLMANIN NİTELİĞİ SAYILIR.ZENGİN FAKİR FAR K ETMEZ. Yığa matı sayılan sevilen kişi yapar. Yığa matın belli miktarı vardır. Oda bir önce ki düğünlerden olan miktardır. Yığa matın başlaması sini(para toplanan tepsi .tepsiye de kırmızı bir vala serilir) mecliste en yaşlı şahısın önüne konulur,verilen para yüksek sesle söylenir ve devam edilir her para verilişte bereket versin denilir. Para toplandık-tan sonra düğün sahibi, orta yere çıkarak ATTIYA KÖYLÜYE ALLAH BEREKET VERSİN DER. Hemen yemek verme başlar. Yemekten sonra gelin görecekler başka yere alınır.Gelin yüzü duvaklı gelir,Gelinin yengesi,damadın yengesi birde gelin o insanlara temenna alır,Damadın yakının biri gelinin duvağını acar tabi ki bununda bir bedeli vardır.Diğerleri de geline bahşiş verirler.Aşıkta son sözlerini söyler, lambalarda gaz kalmadı,aşıklarda söz kalmadı yatmanın zamanı geldi der düğünü bitirir. Artık misafirler ağırlanır. DÜĞÜN SONA ERMİŞTİR.
 
  bu sitenin tüm hakları ALİ KAYA'ya aittir kopyalanamaz aksi halde BEYOĞLU 35.NOTERLİĞİ yönetiminde yasal işlem uygulanacaktır © 2008  
 
> Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol